نقش حیاتی عراق در آینده اقتصادی ایران/مهاجرت شرکتها و سرمایهها: بحرانی که آینده اقتصادی ایران را تهدید میکند
.
به گزارش روابط عمومی فدارسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران، نشست مشترک اتاق ایران و عراق با حضور یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق ایران و عراق، حمیدرضا صالحی، رئیس هیات مدیره فدراسیون صادرات انرژی، بهمن صالحی، خزانهدار و عضو هیئت مدیره فدراسیون صادرات انرژی، کوروش رحمانی محمدآقا فرد، بازرس فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران و رئیس سندیکای شرکتهای تاسیساتی و صنعتی ایران، علیرضا غفوری فرد، دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی، و احسان ثقفی، رئیس هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران (استصنا)، در محل اتاق ایران و عراق برگزار شد.
انقلاب در صادرات انرژی با اهداف بلندپروازانه/ توسعه بازار عراق؛ گام بزرگ فدراسیون صادرات انرژی
حمیدرضا صالحی، رئیس هیات مدیره فدراسیون صادرات انرژی، با بیان اینکه فدراسیون صادرات انرژی فعالیت خود را از اسفند سال ۹۲ آغاز کرد و قبل از آن نیز با عنوان اتحادیه صادرکنندگان شکل گرفته بود و از اسفند ۹۲ به صورت رسمی راهاندازی شد. طی این سالها، تشکلها و شرکتهای بزرگ غیرنفتی کار صادرات را انجام میدادند و بعد از ایرادات اتاق بازرگانی، ما به صورت تشکل در قالب فدراسیون صادرات انرژی فعالیت خود را شروع کردیم. از زمان شکلگیری تا به امروز، ۲۳ تشکل عضو این فدراسیون هستند که در حوزههای مختلف پتروشیمی، انجمن سازندگان تجهیزات نفتی، سندیکای شرکتهای تاسیساتی و صنعتی، سندیکای ساختمانی و سندیکای برق، انجمن انرژیهای تجدیدپذیر، انجمن بانکریگ و انجمن صنعت پالایش نفت و انجمن ساتکا در این فدراسیون همکاری میکنند. میتوانیم ادعا کنیم که تمام صادرکنندگان بزرگ عضو این فدراسیون هستند. هم اکنون ۶۵ تا ۷۰ درصد صادرات غیرنفتی از طریق این اعضا انجام میشود.
وی اضافه کرد: این نشست و همکاری میتواند منجر به این شود که یک صدای واحد و یک کنشگری و مطالبهگری ایجاد شود. در این خصوص نشستهای مختلفی را جهت رفع موانع و مشکلات و ارائه راهکارها برگزار کردیم. به عنوان مثال، پیرامون مداخله دولت در اقتصاد که تا چه حدی میتواند در این زمینه تاثیرگذار باشد، همچنین نشستهای خبری، نشستهای فصلی در راستای پیشبرد اهداف فدراسیون برگزار کردیم. برنامه ما برای اتاقهای مشترک این است که دروازه اصلی برای فعالیت ما در کشورهای مختلف برای ورود به بازار آنهاست. از همه مهمتر، در منطقه هیچ بازاری مهمتر از بازار عراق نیست. ارزیابی ما در بخش انرژی چیزی حدود ۵۰ میلیارد دلار است. به طور نمونه، هم اکنون ۶ پالایشگاه میخواهند احداث کنند که هر کدام دو میلیارد دلار هزینه دارد. از طرف دیگر، انجام این کارها برای خود معایب و مزایا و امتیازاتی دارد. امتیاز بازار عراق این است که هنوز آمریکاییها و اروپاییها ورود نکردهاند و بخش خصوصی در آنجا شکل نگرفته است و بازار بکری است. بنابراین هرچه زمان میگذرد، ممکن است بازار را از دست بدهیم لذا تصمیم گرفتیم با شما نشستی داشته باشم.
صالحی ادامه داد: ما در زمان آقای ضرابی با اتاق عمان توافقنامهای را به امضا رساندیم و واقعا حرکتهای خوبی صورت گرفت و توانست مبادلات عمان را از ۲۰۰ میلیون دلار به ۲.۵ میلیارد دلار برساند. یعنی بعد از ۵ الی ۶ سال از عمر این اتاق، دو و نیم میلیارد دلار مبادلات ایران و عمان شده است. در اتاق ایران و عراق فرصتهای بسیار خوبی در حوزه انرژی وجود دارد. به عنوان مثال، انجمن استصنا ۹۳۰ عضو دارد. حداقل ظرفیت این بخش طبق گفته مهندس ثقفی، رئیس انجمن سازندگان تجهیزات نفتی، حدود ۵ میلیارد دلار است. بنابراین حوزههای بسیار مهمی در صنعت برق و انرژی و خدمات فنی و مهندسی است. میتوانیم با همکاری هم مشکلات و گلوگاههای ایجاد شده در این بخش را برطرف کنیم.
وی ادامه داد: از منابعی که ایران در حوزه فروش برق دارد و سال به سال افزایش پیدا میکند و اکنون به ۱۰ میلیارد دلار رسیده است، میتوانیم خیلی از مسائل را حل کنیم و آنها را به جایی برسانیم که یک صندوق مشترک برای زیرساختهای عراق ایجاد کنیم. در این رابطه با آقای غضنفری صحبتهایی به عمل آمده است. با توجه به اینکه شما از دولت ایران ۱۰۰ میلیارد دلار طلب دارید، این طلب را در ساختارهای توسعه عراق سرمایهگذاری کنید و ایشان قبول کردند، حتی موافق بودند که با عربستان هم در این خصوص مذاکراتی انجام شود. بنابراین ایجاد صندوق مشترک ایران، عراق و عربستان ایده فدراسیون صادرات انرژی است.
صالحی با بیان اینکه تفکر نظامیگری را از بین ببریم، گفت: ما قبلا فکر میکردیم که حضور در عراق فقط با نظامیگری است، اما اگر یک شهرک صنعتی در بغداد، اربیل و بصره احداث کنیم، برای ما مفید خواهد بود یا از ظرفیت و توانمندی سازندگان تجهیزات صنعت نفتی استفاده کنیم. تمام این فرصتها واقعا شدنی است. اصل قضیه این است که امروزه پول حرف اول را میزند. ما در عراق ۱۰ میلیارد دلار پول داریم. به نظرم با همکاری شما میتوانیم در بازار عراق تاثیر بگذاریم.
لزوم توجه به دیپلماسی اقتصادی و نقش بخش خصوصی در توسعه صادرات/ صنعتگران ایران: نگهبانان حیات صنعت نفت
احسان ثقفی، رئیس انجمن استصنا، در نشست اخیر اظهار داشت که توسعه اقتصادی ایران منوط به توسعه روابط بینالمللی و افزایش صادرات است. وی تاکید کرد که درآمدهای داخلی به حداقل رسیده و اگر درآمدهای نفتی توسعه پیدا کند، تنها تامینکننده هزینههای روزمره دولت خواهد بود.
ثقفی اظهار داشت که صادرات تنها راه حل است و افزود که هیچگاه نگفته که تحریمها در این دوران سخت نعمت هستند؛ اما علیرغم تمامی مضرات، مزایایی هم داشته است و آن این است که ما به یک خودباوری رسیدیم.
ثقفی افزود که شاید سعادت اجباری نصیب صنعتگران شده و دولتمردان را مجاب کرده که به آنها رجوع کنند.
ثقفی تاکید کرد که اقتصاد کشور همچنان نفتی است و اگر درآمد نفت را از ما بگیرند، ما متوقف خواهیم شد.
او اظهار داشت که اگر صنعت نفت توانسته پابرجا بماند، به خاطر این است که صنعتگران ما نگذاشتند این صنعت متوقف شود و استانداردسازی انجام شده است. ثقفی به نقش بخش خصوصی اشاره کرد و بیان کرد که دولت برای توسعه صادرات کاری انجام نداده است.
وی افزود که بخشی از دیپلماسی اقتصادی توسط دولت سیزدهم در وزارت امور خارجه فعال شده، اما پیشرفت قابل ملاحظهای حاصل نشده است.
ثقفی به لزوم انجام کار اساسی برای توسعه صادرات تاکید کرد و اشاره کرد که شناخت کامل از بازار عراق وجود دارد و ترکیه بیش از 24 رایزن تجاری و اقتصادی دارد، در حالی که ایران اقدامات لازم را انجام نداده است.
وی اظهار داشت که دولت باید هزینههایی را برای توسعه صادرات انجام دهد و به ریشههای ناترازی در کشور پرداخت که به گفته وی، بخاطر بحث قاچاق و کمبود انرژی است، اما ریشه ناترازی به موضوعات دیگری نیز برمیگردد.
او افزود که به دولت امیدی نیست و امیدواریم که توانا شود زیرا هم مردم و هم دولت در یک کشتی هستند.
"توافق ۲۰ میلیارد دلاری: راهکارهای جدید صادرات و سرمایهگذاری خارجی برای رشد اقتصادی"
کوروش رحمانی محمدآقا فرد، بازرس فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران و رئیس سندیکای شرکتهای تاسیساتی و صنعتی ایران، نیز در این نشست اظهار داشت که هدف از جلسه با توجه به سفر اخیر رئیس جمهور و توافق ۲۰ میلیارد دلاری، ایجاد فرصتهایی برای ساماندهی صادرات است. وی تاکید کرد که به نوشتن تفاهمنامه اعتقادی ندارد و باید عزم عملیاتی شدن تفاهمنامهها وجود داشته باشد.
رحمانی محمدآقافرد بیان کرد که این تفکر و ذهنیت باید به استراتژی ملی تبدیل شود و فارغ از تفکرات مذهبی و سیاسی عمل کنیم تا موفق شویم.
وی افزود که جذب سرمایهگذاری خارجی کلید توسعه کشور است و این امر نیازمند ثبات سیاسی و اقتصادی است.
وی پیشنهاد داد که باید در کشورهای همسایه پایگاههای صنعتی ایجاد کنیم تا ثبات سیاسی و اقتصادی را تقویت کنیم و کشور را به اهداف برنامههای اول انقلاب برسانیم.
گامهای جدید فدراسیون صادرات انرژی برای تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه/ "انقلاب صادرات انرژی: همکاریهای بینالمللی و چشمانداز نوین ایران"
علیرضا غفوری فرد، دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی، با اشاره به همکاریهای خوب بین اتاق ایران و عمان و پیگیریهای انجام شده برای اجرای خط لوله گاز بین این دو کشور، تاکید کرد که این سابقه وجود دارد که بتوانیم به صورت پروژه محور با همکاری اتاق ایران و عراق فعالیت کنیم.
وی افزود که فدراسیون صادرات انرژی ابزارهایی برای توسعه صادرات و تبادلات اقتصادی با کشورهای همسایه دارد و همکاریهای خوبی با صندوق ضمانت صادرات انجام داده است. فدراسیون با هماهنگی سازمانهای بینالمللی بیمه، بیمهنامه صادراتی را تغییر داده و با استفاده از بیمهنامه لوکزامبورگ، فعالیتهایی با چند کشور پیشرو انجام دادهایم. ما ۱۱ بند بیمهنامه داشتیم و همچنین کنسرسیوم بیمههای انرژی (پروژههای صادراتی) را با محوریت بیمه ایران و فدراسیون تفاهمنامهای امضاء کردهایم. با توجه به فعالیت ما در حوزه صادرات و با توجه به ناترازی داخلی، پرسش این است که تکلیف ما صادرکنندگان در این شرایط چیست؟ ما از سالها قبل راهکار رفع ناترازی را با نگاهی هوشمندانه در صادرات و واردات انرژی در تبادل انرژی میدیدیم. بازار عراق بازار خوبی است که میتوانیم پروژههایی را در آنجا انجام دهیم. عراق حدود ۱۵ گیگابایت ناترازی برق دارد و برای ما بازاری مناسب است، اما متاسفانه کشور خودمان حدود ۱۸ گیگابایت ناترازی دارد. قطر نیز ۱۳ هزار مگاوات نیروگاه دارد و از این میزان تنها ۱۰ هزار مگاوات مصرف میشود. برای این ۳ هزار مگاوات با ایران وارد مذاکره شدهاند تا به پاکستان ترانزیت کند.
ما برای تبادل انرژی برنامههای زیادی داریم و اخیراً با هماهنگی گروه اقتصادی دفتر مقام معظم رهبری برنامهای را در دستور کار قرار دادهایم تا با صادرات گاز بتوانیم بهطور جدی این کار را از دولت خارج کنیم. گزارشاتی را آماده کردهایم که ظرفیت تبادل گاز چه به صورت خط لوله و چه به صورت الپیجی و الانجی را با رویکرد رفع ناترازی و بازگشت به جایگاه صادراتی شناسایی کردهایم.
کمیسیونهای پنجگانهای برای تقویت کمیسیونها داریم، از جمله کمیسیون هاب انرژی جهت تبدیل فدراسیون صادراتی انرژی به هاب انرژی منطقه و کمیسیون کنسرسیومسازی و مشارکت که فدراسیون به صورت کنسرسیوم در کشورهای مختلف کار کرده است.
در خصوص بازگشت ارز پتروشیمیها به کشور، فدراسیون صادرات انرژی این موضوع را پیگیری کرده است. همچنین با انجمن مشاوران ایران که قبلاً عضو فدراسیون بودند، راهکارهایی را با توجه به شرایط موجود ارائه میدادیم. ما باید به سمت بینالمللی شدن حرکت کنیم تا صادراتی موفق داشته باشیم؛ یعنی شرکتهای ایرانی باید هویتی بینالمللی پیدا کنند و از ظرفیتهای داخلی و نیروی انسانی ماهر استفاده کنند.
نقش حیاتی عراق در آینده اقتصادی ایران/ همکاریهای تجاری ایران و عراق: راهی به سوی آیندهای پایدار
یحیی آل اسحاق گفت: در خصوص تمام مباحث مطرح شده، حتماً فعالیتها و اقداماتی در گذشته بنا به شرایطشان انجام شده و کاستیهایی وجود داشته است. اگر عزم و اراده باشد، اینها را به همدیگر وصل کنیم. رابطه بین تجارت منطقهای و توسعه و امنیت ملی ما یک رابطه کاملاً مستقیم و خطی است؛ یعنی اگر به امنیت و توسعه کشور فکر کنیم، باید در استراتژی اقتصادی منطقهای تجدیدنظر کنیم. یکی از راههای اساسی ما استراتژی تجاری با منطقه است. متاسفانه مسئولان کشور متوجه نمیشوند و بیشتر راههای ارتباطی را قطع میکنند، در حالی که باید به توسعه روابط تجاری و اقتصادی منطقه پرداخته شود. دیدگاه رهبر انقلاب نیز بر این مسئله تأکید دارد.
نکته دوم اینکه واقعیت این است که اگر با هر زاویهای نگاه کنیم، باید تلاشمان را برای فراهم کردن الزامات توسعه روابط تجاری منطقهای بگذاریم. حداقل ۱۲۰۰ میلیارد دلار معاملات واردات و صادرات خدمات این کشورها با دنیا است و طبق اطلاعات جدید به ۲ هزار میلیارد دلار نیز رسیده است. بنابراین براساس این اطلاعات ما هاب منطقه هستیم و میتوانیم از این ظرفیتها استفاده کنیم. چیزی حدود ۳۰۰ میلیارد دلار حقمان از این ۲ هزار میلیارد دلار است و به صورت غیررسمی با عراق حدود ۱۰ الی ۳۰ میلیارد دلار معاملات داریم. به گفته چیت چیان وزیر اسبق نیرو، ظرفیت صادرات ۱۵ میلیارد دلار بالقوه انرژی به کشورهای همسایه داریم، از عراق گرفته تا پاکستان و ارمنستان. ما میتوانیم حدود ۱۵ میلیارد دلار صادرات داشته باشیم. از نظر تکنولوژی ۸۰ درصد صادرات داخلی را میتوانیم در نیروگاههای عراق داشته باشیم.
در خصوص ظرفیت موجود در عراق، برنامه سه سالهای مصوب شده که سالی ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری کنند و در مجموع سه ساله حدود ۴۵۰ میلیارد دلار است. از این مصوبه ۷۰ درصد وارداتی است، یعنی حدود ۳۱۵ میلیارد دلار واردات خواهد داشت. عراق ماهانه حدود ۱۱ میلیارد دلار صادرات نفتی دارد و در تلاش است آن را دو برابر کند. از نظر ظرفیت و منابع مالی، امکان تحقق این برنامه وجود دارد.
سوال این است که آیا رقبای اقتصادی و سیاسی به ما اجازه فعالیت خواهند داد؟ برآورد شخصی من این است که تا ۱۵ سال آینده با همه محدودیتها، درگیریها و مزایا، عراق بزرگترین بازار برای ما خواهد بود و این بازار در عراق همچنان باقی خواهد ماند.
برای موفقیت در این حوزه، باید عراق را در حوزههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به درستی بشناسیم. شناخت فضای تصمیمگیری و عوامل داخلی و خارجی میتواند به ما در برنامهریزی و طراحی موفق پروژهها کمک کند.
آل اسحاق تأکید کرد که فرصت اصلی ما در بخش اقتصادی است و همکاری نزدیک بین دولت و بخش خصوصی ضروری است. یک کمیته چهار نفره با شورای عالی امنیت ملی و سایر اعضا تشکیل شده است تا این موضوع را پیگیری کند. اولین جلسه با اتاق ایران تشکیل شده و مقدمات فراهم شده است.
وی افزود که از مشکلات فعالیت در حوزه انرژی در داخل کشور آگاه است و بهترین نیروهای باهوش و نخبه در این صنعت مشغول به کار هستند. یکی از راههای نجات این رشته فعالیت، توسعه صادرات است. برگزاری جلسات با نهادها و ارگانهای مختلف ایران و عراق و شناسایی بازیگران موثر در این حوزه ضروری است.
اگر فدراسیون صادرات انرژی وارد صحنه عملیاتی شود و فضای مناسبی را شناسایی کند، موفقیت حاصل خواهد شد. طراحی نقشه راه عملیاتی و استفاده از مشاوران و کارشناسان میتواند به اجرای موفق پروژهها کمک کند. باید به صورت سیستماتیک و با اتحادیههای مربوطه همکاری کنیم و فضای داخل و خارج را به درستی بشناسیم.
همانطور که اشاره شد، ظرفیتهای موجود در عراق و هماهنگی با نهادهای مختلف میتواند به توسعه روابط تجاری و اقتصادی دو کشور کمک کند.
مهاجرت شرکتها و سرمایهها: بحرانی که آینده اقتصادی ایران را تهدید میکند/پشت پرده مطالبات میلیاردی شرکتهای ایرانی: بهمن صالحی خواستار تغییرات اساسی/ تلاطم در بازار صادرات انرژی؛ بهمن صالحی نجات اقتصاد ایران را در دستان بخش خصوصی میبیند
در ادامه این نشست، بهمن صالحی، خزانهدار و عضو هیئت مدیره فدراسیون صادرات انرژی، تأکید کرد که باید تفاوت و تفکیکی میان مواردی که در کنترل ماست و مواردی که خارج از کنترل ماست قائل شویم. وی با اشاره به اینکه اتاق بازرگانی، اتاق مشترک و فدراسیون میتوانند موضوعاتی را مطرح کنند، اظهار داشت تشکیل کمیتهای در این زمینه ایده خوبی است و آقای احمدیان نیز میتوانند در این خصوص کمک کنند. صالحی ابراز امیدواری کرد که حاکمیت بتواند این مسائل را لحاظ کند، چرا که برخی از این بخشها در کنترل آنها نیست.
وی افزود که رابطه با آمریکا، مذاکرات و مباحث مرتبط، و اینکه اروپا ۱۲ شرط برای ایران تعیین کرده است، نشان میدهد که ایران به مباحث برجام توجهی ندارد. صالحی یادآور شد که آقای هاشمی رفسنجانی در سال ۶۴ میتوانست مسئله جنگ را مدیریت کند ولی این امر محقق نشد. او اظهار داشت که امروز ایران با شرایطی مشابه جنگ جهانی دوم مواجه است و از ایران خواسته میشود که قوای نظامی خود را کاهش دهد.
صالحی به عنوان یکی از اعضای فدراسیون صادرات انرژی و عضو انجمن صدور و صادرات خدمات اظهار کرد که وضعیت موجود نیازمند تغییرات است. وی تأکید کرد که عراق بهترین بازار برای ایران است اما این بازار نیز ریسکهای بالایی دارد. صالحی به مشکلات مطالبات شرکتها اشاره کرد و گفت که برخی از شرکتهای بزرگ دارای مطالبات میلیارد دلاری هستند و این مطالبات باعث میشود که شرکتها نتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. به عنوان مثال، اگر شرکتی ۱۰۰ میلیون دلار طلب داشته باشد، نمیتواند به حیات خود ادامه دهد.
وی با اشاره به پروژه عمان گفت که بسیاری از کشورها به جای پرداخت مطالبات خود، از ایران هزینه میخواهند تا پروژهها به سرانجام برسد. صالحی تأکید کرد که شرکتها با این مطالبات نابود میشوند و هم اکنون ۵۰ تا ۶۰ هزار شرکت خصوصی در کشور وجود دارند که با این مشکلات دست و پنجه نرم میکنند. وی افزود که باید به تحلیلها و پیشنهادهای بخش خصوصی توجه شود و اختیار لازم به آنها داده شود تا بتوانند فعالیتهای خود را انجام دهند.
صالحی به مشکلات موجود در عراق اشاره کرد و گفت که شرکتهای ایرانی باید ۲۰ درصد روی پروژهها کار کنند و صورت وضعیت اعلام کنند، در حالی که با دیگر کشورها چنین کاری نمیکنند. وی خاطرنشان کرد که دیپلماسی و حضور نظامی ایران در عراق تأثیری نداشته است و اگر قرار است بخش خصوصی وارد شود، باید به تحلیلها و پیشنهادهای بخش خصوصی توجه شود.
صالحی اظهار داشت که باید شورای عالی امنیت ملی متقاعد شود که اجازه دهد بخش خصوصی فعالیتهای خود را انجام دهد. وی افزود که نگاههایی در ساختارهای دولتی وجود دارند که اجازه نمیدهند کارها جلو برود و اگر تصمیمات و نگاهها عوض شود، خلاف مصلحت و امنیت کشور پیش خواهند رفت.
صالحی به مشکلات مهاجرت شرکتها و سرمایهها اشاره کرد و گفت که میانگین عمر شرکتها در ایران حدود سه سال است، در حالی که در آلمان تقریباً ۳۰ سال است.
وی افزود که این مشکلات باعث مهاجرت شرکتها و سرمایهها از کشور شده است. صالحی خاطرنشان کرد که برای بهبود وضعیت باید به تحلیلها و پیشنهادهای بخش خصوصی توجه شود و اختیار لازم به آنها داده شود تا بتوانند فعالیتهای خود را انجام دهند.
لزوم تشکیل کنسرسیوم مشترک اقتصادی بین ایران، عراق و عربستان/ ضرورت عزم و اراده برای حل تعارضات اقتصادی
یحیی آل اسحاق در صحبتهای خود به اهمیت مقابله با مشکلات و داشتن ارتباط واقعی و عملیاتی با درک کامل مسائل اشاره کرد. او بیان کرد که برای موفقیت، داشتن روحیه، فضاشناسایی و الزام علمی، تجربی و فنی ضروری است. او تأکید کرد که باید تمام احتمالات را در نظر گرفت و از تمامی امکانات استفاده کرد.
حمیدرضا صالحی نیز بیان کرد که رفتارهای آتی ما بر معادلات داخلی و حتی تصمیمات ترامپ تأثیر میگذارد. او گفت که در ۶ ماه آینده با ثبت چند موفقیت، میتوانیم در روابط با عراق تغییرات مثبتی ایجاد کنیم. برای این کار باید پروژههای محور توسعه روابط اقتصادی را اجرا کنیم و همکاریهای مشترکی بین فدراسیون صادرات و اتاق مشترک ایران و عراق شکل بگیرد.
بهمن صالحی نیز اشاره کرد که برای تحقق این اهداف باید طرحهای پروژه محور ارائه شوند و از ظرفیتهای موجود در بخشهای مختلف مانند
انرژی بهرهبرداری شود. او همچنین بیان کرد که برای انجام این فعالیتها نیاز به عزم و اراده و حل تعارضات است.
حمیدرضا صالحی در ادامه تأکید کرد که باید ظرفیتها را شناسایی کرده و برای بخش خصوصی لابیگری کنیم. او بیان کرد که ایران میتواند از ظرفیتهای گازی خود بهرهبرداری کند و نیازی به سوآپ از طریق ترکمنستان نیست.
در نهایت، یحیی آل اسحاق به اهمیت بررسی تمامی زوایا برای تعریف پروژههای مشترک اشاره کرد و گفت که باید کنسرسیوم و صندوق مشترک بین ایران، عراق و عربستان تشکیل شود تا از مزیتهای اقتصادی بهرهبرداری کنیم.