تصدیگری دولتی در صنعت برق ایران طی دو دهه اخیر مشکلات فراوانی را به وجود آورده است. اما آیا زمان آن رسیده است که این روند تغییر کند و نقش بخش خصوصی پررنگ‌تر شود؟
به گزارش روابط عمومی فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران، علیرضا غفوری فرد، دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران و عضو هیات مدیره انجمن مهندسین برق و الکترونیک ایران، در رابطه با ناترازی انرژی و دلایل ایجاد آن اظهار کرد: استفاده از واژه ناترازی برای توصیف و تبیین شرایط فعلی به اشتباه انجام شده است. این واژه شاید برای مواقعی که انحراف جزئی وجود دارد، مناسب باشد. اما در حال حاضر با تقریباً ۲۰ درصد کمبود برق مواجه هستیم.
غفوری فرد افزود: در گذشته از واژه‌هایی مانند کمبود و خاموشی استفاده می‌شد که هم عمق مسائل برای مسئولان و مردم ملموس‌تر بود و هم اینکه طرح موضوع با اهمیت بیشتری مطرح می‌شد. اما واژه ناترازی برای پوشاندن یک مشکل بزرگ در کشور استفاده شده است. ریشه مشکلات ناترازی حامل‌های انرژی از جمله در صنعت برق، به اوایل دهه ۸۰ برمی‌گردد.

وضعیت صنعت برق در دهه ۸۰
وی توضیح داد: تا قبل از دهه ۸۰، صنعت برق کشور ما بسیار پویا بود. شرکت‌های داخلی و خارجی فعالیت‌های بسیار خوبی داشتند و با استعدادترین بخش سرمایه انسانی کشور همیشه در صنعت برق فعال بود. در آن زمان، شرکت‌های داخلی با دانش فنی و نیروی انسانی خود تمام نیاز صنعت برق کشور را تأمین می‌کردند و حتی صادرات محصولات نیز انجام می‌دادند.
وی تأکید کرد: هیچ مشکلی در توان فنی و دانش اجرایی وجود ندارد و نمونه بارز آن شبکه برق کشور است که سال‌های متمادی در صادرات خدمات فنی و مهندسی رتبه اول را داشته است.

تأثیر تصدیگری دولتی و قوانین مجلس
غفوری فرد اظهار داشت: بی‌توجهی به صنعت برق و تأکید بیش از اندازه بر استمرار تصدیگری دولتی ریشه اصلی بحران‌های ناترازی بود. از اوایل دهه ۸۰، دولت بیش از اندازه بر استمرار تصدیگری تأکید داشت و راهبردهای کلان صنعت برق توسط مجلس شورای اسلامی تدوین شد. قوانین تدوین شده توسط مجلس یا رافع مشکلات صنعت برق نبوده و یا بیش از حد آرمانی بوده که هنوز ظرفیت تحقق آن فراهم نشده است.

مشکلات حکمرانی و اقتصاد انرژی
وی افزود: مجموعه عواملی مانند تصدیگری دولت، فقدان مدل حکمرانی مناسب، بی‌توجهی به اقتصاد انرژی و عدم توجه به سبد متنوع انرژی، در ناترازی تأثیرگذار بوده‌اند. نگاه ناقص به ارزش واقعی انرژی باعث شده که مصرف‌کنندگان توجه کافی به مصرف و بهینه‌سازی مصرف انرژی نداشته باشند. حاکمیت از انرژی به عنوان ابزاری برای کنترل فضای اجتماعی استفاده کرده و نگاه اقتصادی به حامل‌های انرژی ندارد.

لزوم توجه به منابع تجدیدپذیر و متنوع‌سازی منابع انرژی
غفوری فرد تصریح کرد: بی‌توجهی به سبد متنوع انرژی نیز از مشکلات اصلی است. در گذشته انرژی تجدیدپذیر در سبد انرژی جایی نداشت و اکنون نیز بیش از اندازه به آن توجه می‌شود که نتیجه جالبی نخواهد داشت. اعلام اعداد بالا برای انرژی تجدیدپذیر زمانی مفید است که منابع انرژی کافی برای بار پایه وجود داشته باشد و مسائل فنی نیز مورد توجه قرار گیرد. ظرفیت شبکه برای پذیرش منابع تجدیدپذیر و سایر منابع انرژی لازم نیست و مشکلات جدی در این زمینه داریم. علاوه بر این، در حال حاضر ظرفیت تبادل قابل توجه انرژی نیز وجود ندارد و نمی‌توان به توسعه چشمگیر انرژی تجدیدپذیر امیدوار بود.