چند تکنیک برای کنترل خاموشیها
در تابستانی که گذشت، گذر از پیک مصرف برق به یکی از بحرانهای جدی متولیان نیرو کشور تبدیل شد. واکاوی ریشه این بحران از عدم سرمایهگذاری در زیرساخت نیروگاهها و عدم امکان بهرهبرداری از سدهای آبی حکایت دارد که به دلیل کاهش نزولات، امکان استفاده از نیروگاهها را با دستاندازهای بیشماری همراه کرده بود.
در تابستانی که گذشت، گذر از پیک مصرف برق به یکی از بحرانهای جدی متولیان نیرو کشور تبدیل شد. واکاوی ریشه این بحران از عدم سرمایهگذاری در زیرساخت نیروگاهها و عدم امکان بهرهبرداری از سدهای آبی حکایت دارد که به دلیل کاهش نزولات، امکان استفاده از نیروگاهها را با دستاندازهای بیشماری همراه کرده بود. حال با توجه به پیشبینی رشد ۸/ ۶ درصدی مصرف برق در سال ۹۸، این سوال مطرح است که تصمیمسازان نیرو برای عبور از پیک سال آتی چه راهکارهایی را باید در دستور کار قرار دهند تا خاموشیهای سال آینده رخت بربندند.
در گام نخست باید ریشه نابسامانی تولید برق در کشور مورد واکاوی قرار گیرد. نامتوازن بودن قیمت انرژی در ایران و مصرف بالا به دلیل ارزان بودن قیمت برق، دو متهمی هستند که میتوان ریشه اصلی خاموشیهای اخیر را به آنها نسبت داد. برای برونرفت از این چالشها باید چند موضوع را در نظر داشت. نخست اینکه مساله اقتصاد برق و تعرفهگذاری این کالا مورد توجه متولیان این صنعت قرار گیرد؛ زیرا تا زمانی که توازن به صنعت برق بازنگردد، نمیتوان انتظار استقبال سرمایهها از این صنعت استراتژیک را داشت. در گام بعدی باید پروژههای نیمهتمام در صنعت برق را تکمیل و به مدار وارد کرد. البته این مهم در کنار اینکه به سرمایهگذاری نیاز دارد، مستلزم این موضوع است که دولت و بهخصوص سازمان برنامه و بودجه، منابعی را که طبق قانون برای این بخش در نظر گرفته شده است را بهطور کامل تخصیص دهد تا آثار خاموشیها نیز از میان برداشته شود.
یکی دیگر از راهکارهایی که میتوان در مواجهه با کنترل خاموشیها در دستور کار قرار داد، تامین بخشی از برق مورد نیاز کشور در پیک به وسیله کشورهای همسایه است. این موضوع علاوهبر اینکه نیاز به سرمایهگذاری در بخش نیروگاهی را کاهش میدهد، میتواند مزایایی نیز به همراه داشته باشد و کسری پیک سال بعد را هم جبران کند. بسیاری از همسایگان شمالی ایران اوج پیکشان در زمستان است و این در حالی است که اوج پیک کشور ما در تابستان قرار دارد. همین موضوع مزیتهای چندجانبه تبادل برق با همسایگان را نمایان میکند؛ چرا که از یکسو میتوان در تابستان از برق آنها استفاده کرد و از سوی دیگر در زمستان صادرات برق به این کشورها را در دستور کار قرار داد. این روند هم هزینه کمتری در پی خواهد داشت و هم چالش سرمایهگذاری را در بخش نیروگاهها تا حدودی برطرف خواهد کرد. مساله دیگر اما بحث استفاده از ظرفیتهای شبکههای داخلی است. به هر حال باید بپذیریم باتوجه به خدماتی که وزارت نیرو در راستای کاهش تلفات در قالب پروژههای اجرایی انجام داده است، باعث شده بخشی از انرژی تلف شده در شبکهها را به نام «پروژههای کاهش تلفات» ذخیرهسازی کند. براساس ارزیابیها این پروژهها میتواند ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ مگاوات را در برگیرد و منجر به کاهش مصرف برق در کشور شود، زیرا به مثابه یک نیروگاه جدید هستند و بهعنوان نیروگاههای مجازی تلقی میشوند.