پیشگفتار:
با ازدیاد جمعیت کره زمین و محدود بودن منابع اب ، خاک ، ریه تنفس ان یعنی جنگل ها و مهم تر مدیریت ناصحیح بشر برای استفاده بی محابا از این منابع ، مهم تر روند افزایش انفجارگونه جمعیت و خصوصا محدود بودن این منابع تجدید ناپذیر، روز به روز بر اهمیت حفظ این منابع در جهان توسط ساکنین کره زمین افزوده می شود و گفته اینکه «همه زندگی از اب است « کاملا عینیت پیدا میکند.
در این نوشتار تلاش می شود که اثرات مدیریت غیر صحیح منابع اب در جهان و بالاخص در کشور کم باران و خشک ما چه عواقب و چالش های بعضا جبران ناپذیر در کشور ما دارد .

بحث اصلی :
با بالا رفتن سطح تکنولوژی در جهان و با شروع زیاد شدن جمعیت کره زمین برای نیاز تامین اب برای مصارف مختلف ، به تدریج اب به عنوان چالش اصلی در معادلات جهانی بین مردم جهان و دول بدل شده است . بالاخص با ورود صنعت در چند قرن گذشته جهان و توزیع گازهای بی رویه الاینده گلخانه ای بشر خود به دست خود شروع به تخریب محیط زیست و فضای زندگی خود ، حذف و از بین بردن تدریجی جانوارن با تخریب محیط زیست انها و همچنین گیاهان متنوع نمود و درجه حرارت کره زمین را اگاهانه یا نااگاهانه بالا برد و دنیا را مواجه به دگرگونی ها و چالش های جدی من جمله اب شدن شمالگان و بالاخص جنوبگان و ایجاد سونامی های غیر منتظره و به زیر اب رفتن بخش هایی از کره زمین در سالهای اخیر گردید که کنفرانس پاریس در سال 2015 با شرکت همه کشورهای جهان نشان دهنده اهمیت این موضوع برای جهانیان و جلوگیری از اثرات بی رویه این تخریب و جلوگیری از ادامه ان برای حفظ کره زمین بوده ایم.

موضوع ریزگردها :
در این مقاله بحث نگارنده موضوع ریزگردها نیست . پدیده ریزگردها یک بحث کاملا علمی و کاربردی است و کارشناسان محترم به این حوزه بایستی وارد شوند . ولی به اختصار در این مقاله به لحاظ مربوط بودن ان با بحث مدیریت منابع اب به ان پرداخته شده است .
ایران در ناحیه خشک خاورمیانه واقع شده است و حدود نیمی از سطح ایران توسط بیابان ها پوشیده شده و از طرفی باران در سال حدود 220 میلی متر میباشد و بر اساس نرم های کلی هر منطقه ای بارش از 150 میلی متر کمتر باشد بعلت عدم ایجاد پوشش های نگهدارنده گیاهی پدیده فرسایش از طریق باد حادث می شود . بکارگیری معادل های گرد و غبار ، گرد و خاک ، ریزگردها برای واژه Dust یا معادل های مشابه انگلیسی ان اختلاف نظرهایی وجود دارد . که در لغت نامه زبان فارسی برای این پدیده هنوز کلمه معادل صحیح و علمی انتخاب و بکار برده نشده است . شاید کلمه ریزگرد من جمیع جهات با توجه به منبع وجودی باد و حرکت ذرات ریز حدود میکرون کلمه مناسبی باشد که هم اکنون در جامعه ما نیز متداول گردیده است و بنظر می رسد برای حذف یا جایگزینی استفاده از این واژه دلیل علمی و شاید منطقی ندارد .
البته بایستی یاداوری نمود که این پدیده جدیدی در منطقه و یا دنیا نبوده و بایستی شرایط طبیعی وزش باد با تغییرات درجه حرارت در مناطق مختلف و دست بردن نا صحیح انسان در طبیعت و در پی ان بیابان زایی و پاره ای عوامل دیگر را توامان عامل این مطلب دانست . بدون شک اثر انسان در استفاده ناصحیح از اب و خاک عدم مدیریت صحیح ان به هر دلیل باعث از بین رفتن برکه های ابی ، مسیل های گذر اب ، کاهش زایش فضای سبز در مناطق مختلف ، و تغییرات وسیع در اکو سیستم و در نهایت موجب خشک شدن زمین ها و ایجاد بیابانها ، کویرها و اماده شدن حرکت ذرات توسط باد خواهد بود . حداقل می توان این ادعا را نمود که رویش گیاهی یکی از عوامل اصلی جلوگیری از ریزگردها و صدمات حاصل از ان می باشد .
کنترل ریزگردها فرایندی طولانی داشته و نیازمند برنامه ریزی مدون و ممتد است، اما بهترین روش و راهکار اثر کم کردن طوفان های با سرعت بعضا بسیار زیاد و حرکت گرد و غبار و کاهش فرسایش خاک است . راهکار دیگر استفاده از آب برای ایجاد پوشش گیاهی و مواد قیری برای پوشانیدن زمین مستعد برای جلوگیری حرکت دانه های شن و ماسه و ریزدانه ها میباشد ، یکی از موادی که از گذشته جهت تثبیت خاک استفاده میشد استفاده از پوشش با مواد نفتی است که آنرا می توان در نواحی وسیع و با هزینه کمتری اجرا کرد ولی دارای مشکلات زیاد زیست محیطی است بنابراین برای کاهش اثرات مخرب زیست محیطی بهره برداری از قیرهای امولسیونی بعنوان اخرین راهکار نه راهکار اصلی استفاده می گردد.
هم اکنون، در کشور با پدیده تشدید شده ای از آلودگی هوا و حرکت ریزگردها مواجه هستیم که جنوب و غرب کشور را بصورت جدی درنوردیده و ساکنین این نواحی را با مشکلات عدیده روبرو کرده است و در این ارتباط مشکلات فزاینده ای را برای مردم و زندگی شهری و اجبارا کوچ انها از زادگاه خود کرده است. ریزگردها در گذشته های دور و اخیرا از ابتدای دهه 80 در اهواز مشاهده گردیده و تاکنون نیز بصورت نگران کننده ای در حال افزایش است و طرح های کاهش ریزگردها بایستی بصورت جدی و با یک برنامه بلند مدت دنبال شود .
هر چند عنوان می شود که منشاء این ریزگردها و غبارها خارجی است ولی تا اندازه ای هم این پدیده به دلیل تغییرات آب و هوایی و دستکاری محیط زیست می باشد و بسیاری از آن ناشی از عدم بارندگی کافی رویش های گیاهی و خشک شدن هورها و تالاب های منطقه است و کانون آن می تواند در داخل کشور نیز باشد و البته یکی از بهترین روش ها احیای تالاب ها و برکه های خشک شده می باشد.
علاوه بر درختکاری و ایجاد فضای سبز در مناطق با توجه به شرایط اب و هوایی می توان از مالچ پاشی قیری بعنوان راهکار اخر استفاده نمود، بدیهی است جهت اجرای مالچ پاشی قیری باید از قیرهای مایع امولسیونی به دلیل مضرات کمتر آن برای محیط زیست بجای قیرهای محلول استفاده نمود. استفاده از این روش کارایی بالایی داشته و ارزان تمام می شود و اجرای آن راحت است.
مالچ (Mulching) واژه انگلیسی به معنی هر نوع پوشش است و در این حوزه می تواند به عنوان لایه محافظتی پوشش قیری خصوصا بر روی شن و ماسه روان پوشش محافظ مناسب ایجاد نماید که موجب حفظ بستر های خاک می گردد.
متقابلا برخی کارشناسان محیط زیست معتقدند که یکی از های راه مقابله با این معضل در ایران استفاده از مالچ پاشی نفتی است، این در حالیست که مالچ‌پاشی هم اکنون در کشورهای پیشرفته منسوخ شده و عمدتا راه حل‌های طبیعی و سازگار با محیط، مثل بادشکن‌های احداث شده با بوته‌ها جایگزین این عملیات شده‌اند.
برخی کارشناسان محیط زیست با ابراز تاسف از تصمیماتی که در این حوزه، بدون نظر سنجی از کارشناسان خبره در ایران اتخاذ می‌شود، معتقدند مالچ ضایعات نفتی داغ، سیاه و چرب هستند، که استفاده از آنها در دشت، صحرا و بیابان‌های کشور، به بهانه کنترل ریزگرد، در مقابل صدمات جبران ناپذیری را ایجاد خواهد کرد. بایستی کلا حذف و بکار گرفته شود .
لذا استفاده از روش مالچ پاشی بایستی با دقت عمل کافی و در مناطق خاص و انهم بعنوان اخرین راهکار در مناطق کویری و بدون اب و رویش های گیاهی بکار گرفته شود .

مدیریت منابع اب :
در شرایط حال در جهان دو پدیده اصلی قالب یکی استفاده و مدیریت صحیح از منابع اب کشورها در سطح منطقه ای و فرا منطقه ای با توجه به امکانات اب و هوایی در اینده از یک طرف و در مقابل ان نگاه جهان به موضوع نیاز انرژی در بین دولتها مطرح میباشد و در این مورد اختلاف نظرهای بسیار و حتی جنگ های سیاسی و امنیتی اتفاق افتاده و در اینده این درگیری ها بسیار محتمل است . در این مقاله هدف تهیه یک لیست حاوی نقاط مثبت و منفی این دو پدیده و تعیین اولویت انها نیست، ولی من جمیع جهات نگارنده اعتقاد دارد که در اینده نه چندان دور در جهان بحث استفاده صحیح از منابع ابی و به بیان روشن تر مدیریت منابع اب در بین کشورها و به منظور تقسیم عادلانه انها در اولویت اول و بسیار بالاتر از اولویت انرژی های فسیلی و امثال ان قرار دارد . و چالش دولت ها از نظر نیاز به اب سالم برای زندگی بشر خواهد بود. لذا در مقاله حاضر تمرکز بر روی استفاده از پتانسیل های ابی کشور ، کنترل و هدایت ان به منظور استفاده اب شرب ، صنعتی و اب کشاورزی است .

منابع ابی حاصل از رودخانه های مرزی کشور :
شرایط جغرافیایی و منطقه ای ایران و همچنین کشورهای همجوار اقتضاء می نماید که پاره ای از رودخانه های بالادستی از کشور همسایه سرچشمه گرفته و بخشی از پتانسیل و دبی این رودخانه ها به کشور ما وارد شوند . این مساله در غرب و شرق کشور در شرایط حال از اولویت اول برخوردار است .

رودخانه شرقی ایران
رودخانه هیرمند از کوه های افغانستان سرچشمه میگیرد و پس از عبور از مناطق داخلی افغانستان به جنوب و شرق ایران وارد می شود . در سالیان گذشته در منطقه که موضوع جمعیت و کم ابی کمتر مطرح بود بعضا مشکل جدی و حتی سیاسی بین ایران و همسایگان من جمله افغانستان وجود نداشت . در چند دهه اخیر بعلت بالا رفتن جمعیت از یک طرف ، گرم شدن کره زمین و تبخیر بیش از اندازه اب رودخانه ها ، ایجاد مشکلات کشاورزی ، دولت قبلی افغانستان مبادرت به ایجاد سد بر روی رودخانه افغانستان نمود و موجب کنترل و عدم ارسال اب به مناطق شرق و جنوب شرق ایران به خصوص سیستان و بلوچستان گردید ، که این امر در دو دهه اخیر موجب تغییرات بسیار عمده در روش زندگی مردم در منطقه ، خشک شدن تالاب ها ، مهاجرت پرندگان ، کمک به حرکت ریزگردها و سایر عوامل ایذایی برای ساکنین منطقه و مهاجرت های اجباری انها گردید . در این ارتباط دولت دچار مشکلات عدیده برای رفع انها می باشد و نهایتا منجر به مهاجرت ساکنین این مناطق گردیده است .
قطعا این نوع چالش های ابی در مرزهای هر کشور ایجاد تشنج های سیاسی موجود خواهد اورد چه دولت قبلی افغانستان ارسال اب از منابع افغانستان به تهران را موکول به گرفتن نفت از ایران در مقابل اب نمود .

2-1-2- رودخانه های غرب ایران
منابع حاصله از رودخانه های غرب ایران به مراتب مهم تر از رودخانه های شرق ایران است . سرچشمه پاره ای از رودخانه های بزرگ غرب ایران از داخل فلات ایران از کوه های بختیاری است . بحث در این مورد بسیار گسترده است و ورود به این بحث به جهت تنظیم مدیریت منابع اب نیاز به یک مقاله جداگانه و تحلیل های مهندسی دارد . ولی در این مورد بایستی سوالات ذیل پاسخ داد که
الف: ایا شروع سدسازی ها در منطقه خوزستان در قبل و بعد از انقلاب بر روی رودخانه های کارون ، مارون ، دز ، شاوور و بقیه رودخانه های بزرگ منطقه غرب ایران با مدیریت صحیح طراحی و اجرا شده و ما توانسته ایم بدرستی منابع اب خود را کنترل و مدیریت نماییم یا خیر ؟
ب: ایا ما توانسته ایم موضوع مهندسی رودخانه را در مورد کنترل کیفیت اب رودخانه های اب بزرگ داخلی من جمله کارون ، مارون و دز با اصول روز مهندسی وفق دهیم و از الودگی انها در طول مسیر انها تا مرحله ختم به دریا مدیریت صحیح نماییم ؟
پ: ایا ما تونسته ایم تامین اب کشاورزی ، صنعتی و شرب این مناطق را با ایجاد سد سازی ها و شبکه های ابیاری و زهکشی زیر سدها در 5 دهه بهبود بخشیم و حداکثر استفاده را از اب موجود کشور بنماییم ؟
ت: پاسخ به هر یک از سوالات فوق الذکر مستلزم ورود به مهندسی اب است و در این مقاله برای جلب توجه خوانندگان به این نکات مهم اشاره شده است .
3-1-2- رودخانه هایی که سرچشمه انها از خارج از کشور هدایت می شود .
دولت ترکیه از زمان سلیمان دمیرل نخست وزیر ترکیه که خود مهندس اب بود در اوائل دهه 70 میلادی پروژه ای بزرگ بنام پروژه گاپ را در مورد کنترل ابهای ترکیه تعریف و اغاز نمود که در این پروژه ساخت 22 سد در کشور ترکیه را پیش بینی و با اهداف تامین منابع ابی برای نیازهای مختلف کشور ترکیه در اینده 50 ساله و نیز ایجاد فرصت های اقتصادی و کارافرینی برای مردم ترکیه ملاک عمل قرار گرفت. اولین و بزرگترین سد در این حوزه احداث سد اتاتورک بود که با حجم مخزن نزدیک به 50 میلیارد متر مکعب ساخته و مورد بهره برداری قرار گرفته است این سد در منطقه شاید بزرگترین سد به حساب می اید .
اجرای چنین پروژه هایی در کشورهایی هم چون ترکیه موجب کنترل اب رودخانه های بالادستی کشورهای عراق ، سوریه و به تبع ان ایران گردیده است . سدهای کشور ترکیه بر روی دو رودخانه دجله و فراب که در عراق به هم ملحق و شط العرب را تشکیل می دهند احداث شده است . رودخانه دجله مستقیما از ترکیه به عراق و رودخانه فرات از ترکیه به سوریه و سپس در عراق به هم ملحق میشوند . موضوع سد سازی در کشور ترکیه و اثرات ان بر کشورهای پایین دست غیر قابل کتمان است . این امر در سالهای اخیر موجب تنش های جدی بین کشورهای پایین دست و ترکیه گردیده است . کشور ترکیه در پروژه گاپ پیش بینی اجرای 14 سد روی فرات و 8 سد روی دجله در برنامه ریزی خود دارد .
اخیرا کشور ترکیه اتمام سد ایلیسو( Ilısu )را بر روی رودخانه دجله به پایان رسانده و ابگیری ان را شروع نموده که همواره مورد انتقاد کشور عراق واقع بوده و به همین علت ابگیری ان چندین بار به تعویق افتاد. تخمین های اولیه نشان می دهد در صورت اجرای پروژه کامل ترکیه بر روی دو رودخانه دجله و فرات موجب تقلیل اب به دو کشور پایین دست سوریه و عراق تا 50 % کاهش خواهد یافت . که این کمبود اب هکتارها زمین در سوریه و عراق (شاید در حدود 5-6 میلیون هکتار) را تحت تاثیر جدی قرار داده و از بین خواهد برد .
از بین بردن زمین های کشاورزی در کشور عراق قطعا موجب ایجاد بوجود امدن ریزگردها و انتقال ان به کشور ایران خواهد بود و به نظر میرسد 80 % منابع ریزگردهای وارد شده به ایران از کشور عراق است . بدون تردید این اثرات تنها موجب خشک شدن زمین های زراعی در سوریه و عراق و احتمالا ایران نخواهد بود و موجب نابسامانی اجتماعی و سیاسی در کشورهای فوق را دامن میزند که این نابسامانی مرزهای غربی را تحت تاثیر قرار خواهد داد .
توضیح : لازم به یاداوری است در زمان رژیم قبلی عراق ارسال اب به عور العظیم با ارسال دایک به دو قسمت کاملا مجزا تقسیم شد و عملا هورالعظیم ایران از رودخانه های داخلی کشور بایستی تامین شود و بخش هورالعظیم عراق هم اکنون خشک و لم یزرع می باشد .

نقش اب به مراتب از نقش نفت بارز تر است
نگارنده معتقد است در شرایط موجود بین دو عامل اثرگذار در جامعه ایرانی و حداقل در 30 سال اینده موضوع اب به مراتب مهم تر و استراتژیک تر از نفت است . شرایط ما در منطقه خاورمیانه از قدیم شرایط بسیار مناسب برای تامین اب نبوده است . ما در فاصله 100 سال گذشته با مدیریت نه چندان مطلوب و بدون در نظر گرفتن عینیت فضای جغرافیایی ، اب و هوایی معضلات و مشکلات ذیل را به وجود اوردیم و هم اکنون نیز با ان کم و بیش مواجه هستیم
از ابتدا مشخص بود که کشور ما در یک منطقه خشک و نیمه خشک در جهان قرار دارد و میزان بارش ما در ایران حتی با متوسط سطح جهانی که بطور متوسط بیش از دو برابر بارش در کشور ماست تطابق نداشته و از ان کمتر است. ما در سالهای متعدد درگذشته که حتی جمعیت کشور، رشد چندان نداشت با مشکلات تامین اب مواجه بوده و برای حل این معضل به درستی فکر نکرده ایم ؟
در فاصله یک قرن گذشته بالاخص 50 سال اخیر برای تامین و مصرف اب تکنولوژی با سرعت بسیار به پیش رفته است ولی ما سرعت لازم را نداشتیم . چه در سه حوزه تامین اب کشاورزی بعنوان بالاترین مصرف در کشور، اب صنعتی و اب شرب برای مناطق مسکونی کم و بیش فاغل ماندیم و استفاده شایسته و بهینه در این مورد ننموده ایم و در مورد اب شرب در شهرها و خصوصا کلان شهرها من جمله تهران افت و هدر اب از سیستم های انتقال داخل شهری و شبکه های موجود بعلت فرسودگی تا 25 % گزارش شده است که نیاز به یک برنامه صحیح و عملیاتی است .
به موضوع نگهداری و صیانت از محیط زیست کمتر توجه داشتیم و یا کوتاهی نموده ایم و با فرستادن زهرابه زباله های شهری و صنعتی عدم مدیریت بصورت علمی و صحیح دفع انها در اقصی نقاط مختلف ایران من جمله سواحل دریاهای خزر و خیلج فارس موجب الوده نمودن جبران ناپذیر ابهای زیرزمینی و رودخانه ها گردیده ایم که جبران ان به هیچ وجه امکان پذیر نخواهد بود یا حداقل تکنولوژی ان در شرایط حال بدرستی در دسترس نیست .
ما در یک قرن گذشته به علت دور بودن از تکنولوژی روز جهانی به ساماندهی رودخانه های داخلی کشور و رودخانه های مرزی که از کشورهای همسایه کشور سرچمشه می گردید کمتر توجه ننموده ایم گرچه در 50 سال اخیر بالاخص در 4 دهه بعد از انقلاب اسلامی سدهای عمده ای بر روی رودخانه های ایران و رودخانه های مرزی توسط دولت احداث گردید ولی باز به موضوع مهندسی رودخانه کمتر مورد توجه بوده است و متاسفانه علیرغم وجود سدهای متعدد در کشور و خصوصا بر روی رودخانه جنوب ایران باز در این حوزه عقب می مانیم و در شرایط حال حتی بخش های پراب شمال ایران در مناطق کشاورزی ، صنعتی و شرب با مشکل تامین اب مواجه می باشیم که به معنای اخص کلمه کمبود و نقص مدیریت منابع اب است ؟
متاسفانه هنوز اموزش و تکنولوژی روز در مصرف اب صنعتی ، اب کشاورزی و اب شرب بالاخص اب کشاورزی بعنوان بیشترین مصرف کننده در کشور ( تا 90%) در کشور ما دارای ضابطه و قاعده نیست مصرف کننده کشاورزی و خانگی ، اموزش لازم برای نحوه صرفه جویی در مصرف اب را نمی داند . در کشورهای پیشرفته اروپای شمالی که بارش در انها بعضا بالای1000 میلی متر است به صاحبان اتومبیل اموزش می دهند که با یک بطری یک یا دو لیتری می توان ماشین را براحتی شست و تمیز نمود یا به مصرف کننده اب شرب اموزش داده شود که سطح پیاده رو و کوچه را نبایستی با اب شرب که با زحمات بسیار سنگین برای تهیه ان توسط دولت مصروف شده تمیز نمود و این امر یک جرم محرز است و حیف و میل اب مستلزم پرداخت جریمه های سنگین را در برخواهد داشت به معنای روشن تر فرهنگ سازی است که در این زمینه در کشور ما بسیار کم و یا اصلا به ان توجه لازم نمی شود قطعا این امر از وظایف رسانه ها، صداو سیما و حتی NGO های محیط زیستی است . در هیچ جای دنیا پدیده خیابان شوری با اب لوله کشی را نمی توانید بجز ایران پیدا نمایید .
مدیریت منابع اب به بیان ساده مدیریت کردن منابع اب ورودی کشور از حوزه های مختلف داخلی و حقابه های وارد شده به کشور از منابع همسایگان ، به پشت سدها ،و متقابلا ایجاد سیستم نظارتی و کنترل رها کردن انها برای مصارف مختلف کشاورزی و تولید انرژی برقابی در زمان های مورد لزوم با توجه به پیش بینی های دراز مدت در مورد میزان بارش های سالانه است . قطعا بایستی با روش های اماری مطمئن و دوره بازگشت های مورد نظر پیش بینی شود که فی المثل در سال جاری اب پشت سدها و سیستم ها و رودخانه های هدایت اب به میزان نرمال نخواهد رسید و ما از این نظر دچار چالش در مصارف اب کشاورزی و شرب می شویم؟ نمی توان این عدم توجه را تنها به گردن عدم بارش ها در سال جاری و نصف شدن میزان اب پشت سدها به یکباره انداخت . در این حوزه اموزش به مصرف کنندگان نقش اول و کلیدی دارد .
براساس آمار جهانی، متوسط مصرف آب در جهان شامل حدود ۷۰ درصد در بخش کشاورزی، ۲۰ درصد در صنایع و انرژی و بقیه مصارف عمومی و شرب است.آمارهای بین المللی گویای آن است که ۳۳ کشور در جهان با بحران آب روبرو هستند که ۱۴ کشور در خاورمیانه قرار دارند در حالی که با افزایش رشد جمعیت و توسعه شهرها و زیرساختها برای محصو لات فلزی، افزایش تقاضا در بازار وجود خواهد داشت و به دنبال آن نیز افزایش مصرف و تقاضای آب مطرح می شود و ایران نیز در شمار کشورهایی است که با بحران جدی آب روبرو است.

مدیریت مصارف اب کشاورزی ، صنعتی ، شرب
مصرف اب در دنیا شامل اب قابل شرب ، اب کشاورزی ، صنعتی ، شرب تقریبا با توجه به حجم وارد شده در هر منطقه دارای خصوصیات قطعا مشترکی می باشد و البته تفاوتهای محسوسی ممکن است در این حوزه وجود داشته باشد . در کشور ما اب قابل شرب حدود 5 - 6 % ، اب صنعتی 3- 5 % و همچنین الباقی مصرف اب کشاورزی را به خود اختصاص می دهد . به عبارت روشن تر مشکل اساسی ما در مصرف بی رویه و غیر مهندسی مصرف اب در حوزه کشاورزی است. ورود به هر یک از این سه حوزه بحث خاص خود را دارد که در این مقاله محدود تنها اشاره مختصری می شود:

الف: اب شرب
آب شرب یا آب آشامیدنی drinking water آبی است که برای نوشیدن درست کردن غذا و شستشوی خانگی مصرف می شود . مقدار آب آشامیدنی مورد نیاز متغیر است. این نیاز به استانداردهای Health organization WHO=World و مناطق مختلف دنیا و مسائل مربوط به شرایط زیست محیطی متفاوت است. این رقم در ایران در مناطق روستا ها و مناطق شهری بین 75- 300 لیتر /نفر/ روز متغیر است . عموما در کشورهای توسعه یافته برای کنترل مصرف سیستم توزیع اب شرب و غیر شرب از یکدیگر جدا می باشد . در سال 1990 ، تنها 76 درصد جمعیت جهان به آب آشامیدنی دسترسی داشتند، در سال 2015 ، 89% مردم جهان گزارش شده است. صندوق جهانی حیات وحش پیش بینی می کند که عقب نشینی یخچال ها در هیمالیا، می تواند جریان آب تابستانی را تا دو سوم کاهش دهد. در منطقه رود گنگ این امر باعث کمبود آب برای میلیون ها نفر خواهد شد. متغیر هایی که برای کیفیت آب آشامیدنی سنجیده می شوند، به فیزیکی، شیمیایی و میکروبولوژی تقسیم می شود. پارامترهای فیزیکی و شیمیایی شامل فلزات سنگین، ردیابی ترکیبات ارگانیک، مواد جامد معلقTSS می شوند. بیشتر آب ها قبل از آشامیدن به مراقبت و تصفیه نیاز دارند حتی آب هایی که از چاه های عمیق و چشمه ها بدست می آیند. میزان تصفیه اب کلا به منبع آب بستگی دارد. در ایران به دلیل خشکسالی چند سال اخیر ، دسترسی به آب آشامیدنی در برخی نقاط ایران خصوصا ماه های تابستان در زمان مصرف زیاد به در حال کمتر شدن است.

ب: آب صنعتی :
روند مصرف افزایشی مصرف آب این روزها هم به دلیل گرم شدن بیش از حد هوا و هم گسترش بیماری کرونا اجتناب ناپذیر به نظر می رسد، اما می توان با اقدام های لازم که شاید کوچک و کم هزینه باشند، مصارف را به گونه ای مدیریت کرد تا امکان تامین آب برای همه هموطنان در این شرایط سخت، فراهم شود.واقعیت اینکه استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف، اصلی ترین و مهم ترین گام در اعمال مدیریت صحیح بر مصرف آب به شمار می روند، اما این که تجهیزات چگونه و چه میزان در کاهش مصرف موثرند، نیازمند بررسی های کارشناسی است. مرکز پژوهش مجلس شورای اسامی پیش از این در یکی از مطالعات خود به بررسی مدیریت منابع و اصلاح الگوی مصرف آب در بخش معدن و صنایع معدنی ایران پرداخته است و دستاوردهای بین المللی را در این ارتباط اطلاع رسانی کرده است. مصرف اب فی المثل یک مجتمع معدنی و صنعتی که بطور نامتعارف و غیربهینه صورت گیرد بر کیفیت آب تأثیر منفی می گذارد، موجب بروز درگیری با سایر بخشهای صنعتی به خصوص کشاورزی و جوامع محلی و مشکلات اقتصادی در منطقه خود می شود. واقعیت این است که دولتها و یا مقام های محلی مسئول تنظیم مصرف آب هستند، اما ضرورت دارد تا شرکتهای معدنی فراتر از مقررات موجود نسبت به مصرف آب حساسیت نشان دهند، به ویژه که در این بخش ظرفیت کنترل و نظارت دولتی محدود است. تصفیه زهرابه ها و پسآب های معدنی حاصل از عملیات فرآوری و استخراج معادن امری ضروری است، قطعا تخلیه بی رویه پساپ ها روی آب های محلی اثرمنفی خواهد داشت و می تواند آثار نامطلوبی در سطح محلی و زندگی ساکنین داشته باشد.

پ: آب کشاورزی:
کشور ما با اختلاف درجه حرارات 30 ± درجه در منظقه اذربایجان و خلیج فارس به کشور 4 فصل نام گرفته شده است ولی متاسفانه بایستی اعلام شود سیستم های ابیاری مزارع هنوز روش های قدیمی کانال های ابی میباشد گرچه در 4 دهه گذشته استفاده های محدودی از سیستم اب به مزارع از طریق نیم لوله ها ، ابیاری قطره ای و تحت فشار و همچنین ایجاد سیستم های گلخانه ای برای تولید صیفی جات بعمل امده ولی این امر قطعا نیاز به گسترش کافی و برنامه ریزی خواهد داشت .
با مصرف بهینه آب حوزه کشاورزی و مدیریت صحیح ان و با استفاده از تکنولوژی های روز جهانی می توان در تمام مناطق قابل کشت کشور، بهترین و با کیفیت ترین محصولات کشاورزي را بدست اورد . مصرف آب کشاورزی در کشور ما با کمبود جدی دانش فنی روبه رو است و دستگاه های اجرایی برنامه های عملیاتی برای مصرف بهینه آب ندارند و آموزش لازم برای استفاده از سامانه های نوین آبیاری به کشاورزان داده نشده یا کمتر به ان توجه می شود . باید با مدیریت درست منابع آب هم عرضه و هم تقاضا ، استفاده از دانش و فناوری های نوین، اصلاح الگوی کشت، استفاده از سیستم های آبیاری مدرن و گسترش آن در سطح مزارع، آموزش مناسب کشاورزان و بهره برداران و ارزیابی امکان تولید و مبادله محصولات کشاورزی براساس آب مجازی ، به سوی استفاده مناسب از منابع آب خود و بهبود بهره وری آب کشاورزی می توان حرکت نماییم.
همچنین باید توجه داشت که توسعه پایدار بدون پایداری منابع آب در هیچ کشوری امکان پذیر نیست. اجرای سامانه آبیاری نیاز به آموزش جدی دارد، در گام اول باید نحوه صحیح استفاده از این روش به کشاورزان با در اختیار قرار دادن روش نوین ابیاری آموزش داده شود تا آنها بتوانند آب را بصورت بهینه مصرف کنند و محصولات آنها نیز از نظر کمی وکیفی مناسب با توجه به استانداردهای جهانی و منطقه ای بدست اورد. نکته اساسی در این راه، بومی سازی این سامانه است، باید با توجه به شرایط آب وهوایی و متناسب با هر اقلیم این سامانه توسط دولت اجرا شود. راهکارهای دیگری مانند توسعه کشت های گلخانه ای، اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار و مهار آب هاي فصلي می تواند تا حد قابل توجهی بر بهبود الگوی مصرف آب در کشاورزی تاثیر مثبت داشته باشد.
در بسیاری از مناطق کشور، روش آبياري، آبياري ثقلي و يا غرق آبي مرسوم است که مزارع معمولا بصورت نواري، کرتي، نشتي و یا جوی آبياري مي شوند. اما آنچه اخیرا در برخی اراضی آبی تحت کشت محصولات صیفی و جالیز به چشم می خورد، استفاده کشاورزان از سیستم های آبیاری قطره ای بجای روش های مرسوم آبیاری است.
بالابردن دانش فنی و فهم بالای کشاورزان و مجموعه امکانات، ظرفيت هاي بالقوه و محدود نمودن آب آبیاری کنترل شده براي تغيير الگوي مصرف آب زراعي موجب می شود . تا کشاورزان منطقه بدون اینکه توسط مروجین کشاورزی منطقه توصیه شده باشند، آگاهانه به طرف اصلاح الگوی مصرف آب در کشت محصولات بروند.که نتايج بسيار مطلوبي نیز در پی خواهد داشت. چراکه در مزارعي که به طريق آبياري تحت فشار و قطره اي آبياري مي شوند، علاوه بر کاهش حجم آب مصرفي و بهبود چشمگير کيفيت و کميت محصولات، هزينه هاي توليد به میزان زیادی کاهش یافته است. به نظر می رسد ضرورت دارد این سیستم که در واقع یکی از راهکارهای اساسی است که در بخش اب انجام شده است.
دولت موظف است که با اموزش و ایجاد زیرساختها برای کاهش هزينه هاي توليد محصولات زراعي و باغي،کاهش سهم هزينه آب، افزايش متوسط درآمد ساليانه بخش کشاورزي و بهبود وضعیت زندگی کشاورزان ،بالابردن سهم منطقه در توليدات محصولات زراعي و باغي، توسعه سطح زير کشت باغات در مناطق شيب دار، تداوم توسعه و تولید پایدار در بخش کشاورزی منطقه و عدم کاهش سطح سفره آب زیرزمینی کمک شایسته نماید. در طول سالیان اخیر با کاهش نزولات آسمانی، افزایش برداشت غیر کارشناسی و غیرقانونی از منابع زیرزمینی در بخشهای مختلف به ویژه کشاورزی و بي توجهي به روش های بهینة مصرف آب در بخشهای مختلف و کاهش محصولات نامناسب و پر مصرف ابی ، بحران و تنش آبی پيش آمد و کارشناسان در محافل کارشناسی و حتی سیاسی دربارة اين بحران بحث و مجادله مي کنند.

نتیجه گیری :
در مقاله تقدیمی حاضر بصورت اجمالی به دو مورد اصلی پرداخته شد .
در راس امور ما در کشور اول مسئله مدیریت کم ابی است . 50 % کشور ما در مناطق بیابانی است و مناطق قابل سکونت و شهری ما در حدود 30 % - 25 % در کشور می باشد لذا با چنین شرایطی بدون تردید ما بایستی با توجه به نزولات جوی از یک طرف ، ظرفیت و اورد رودخانه های داخلی و رودخانه های مرزی مدیریت صحیحی برای مصارف مختلف خود یعنی نیازهای کشاورزی ،صنعتی و شرب داشته باشیم . در راس این مدیریت مسئولان دولتی بالاخص سه قوه مقننه ، قضاییه و خصوصا مجریه قرار دارند . این بدان معنی نیست که عامه و احاد مردم مسئولتی نداشته و فقط مصرف کننده اند، برعکس فرد فرد ایرانی بایستی اب را مایملک خود تلقی نمایند و به ان احترام بگذارند و هدر ان علاوه بر مسئولیت فردی ، اخلاقی و ایمانی مسئولیت قضایی نیز داشته باشد و لذا نیاز به یک مدیریت صحیح کاملا احساس می شود و این امر بایستی از همین امروز شروع شود تا حال دیر شده است .
موضوع ریزگردها موضوع جدیدی در کشور ما نیست این امر جنبه جهانی داشته و در تمام نقاط دنیا مردم با این پدیده مواجه اند . شاید حذف کل این موضوع اصلا امکان پذیر در دنیا و در کشور ما نباشد ولی انچه که مهم است مقابله عملی و جدی با ان به منظور کم کردن معضلات و اثرات اجتماعی ان بر روی زندگی روزمره ایرانیان چه از نظر مسائل سلامت و چه از نقطه نظر ارامش روحی و روانی جامعه می باشد . برخورد به مساله فوق الذکر بایستی با یک برنامه نه خیلی کوتاه مدت بلکه برنامه میان مدت 10 -15 ساله شروع و به نتیجه مطلوب رسید و این امر نیاز به یک بررسی تحقیقاتی علمی و عملی با بکارگیری دانش مهندسی و مهم تر استفاده از روش های تجربه شده جهانی در کشور ما صورت گیرد . نگارنده معتقد است این موضوع از هیمن امروز بایستی توسط مسئولان ذیربط برنامه ریزی شود . ما نمی توانیم در فضای حذف کامل ریزگردها باشیم بلکه بایستی با ان مقابله کنیم و اثرات انرا به حداقل کاهش دهیم . پیشنهاد است با محوریت دو قوه مجریه و مقننه گروه نخبگانی با ریاست رئیس جمهور تشکیل و این گروه موظف باشد که ظرف حداکثر 6 ماه الی یکسال راهکارهای عملی و اجرایی برای پلان پیش روی 10 الی 15 ساله ارائه نمایند .