رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نوسان نرخ ارز را مانع صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشورهای همسایه معرفی کرده و ‌می‌گوید در یکسال گذشته جذابیت‌های بالا در صنعت ساختمان موجب افزایش تقاضای خارجی برای فناوری‌ها و کالاهای ایرانی در صنعت ساختمان شده اما نوسانات قیمت ارز باعث عقب‌نشینی طرف خارجی از همکاری با صنعتگران ایرانی شده است.

محمد شکرچی‌زاده در گفت‌وگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی گفته است که کاهش قیمت ارز در ایران در دو هفته اخیر مصرف‌کننده‌های عراقی را با افزایش ۲۰ درصدی قیمت محصولات ساختمانی مواجه ساخته است. در واقع اگر چه کاهش قیمت ارز برای داخل خوب است اما از آنجایی که ارزش دینار عراق در مقابل پول ایران کاهش یافته، مصالح و تجهیزات ساختمانی با قیمت‌های مورد پیش‌بینی شرکت‌های عراقی سازگاری نداشته و آنها از همکاری با ایرانی‌ها انصراف داده‌اند.

بر اساس اطلاعاتی که سازمان توسعه تجارت از وضعیت صادرات خدمات روی پرتال خود قرار داده، صادرات خدمات فنی مهندسی در 10 ماهه نخست سال 1397 نسبت به مدت مشابه سال 1396 حدود 30 درصد کاهش یافته و از 715 میلون دلار در سال 1396 به 502 میلیون دلار در سال 1397رسیده است.

با این وصف، آیا آنچنان که رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بیان ‌می‌کند، نوسانات ارزی، عامل کاهش صدور خدمات فنی و مهندسی بوده است؟

محمد امیرزاده، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران و نایب رییس اتاق ایران، عدم صدور ضمانت‌نامه‌ها (شرکت در مناقصه، حسن انجام کار، پیش‌پرداخت و...) از سوی بانک‌های بین‌المللی را مهمترین عامل کاهش صادرات خدمات فنی و مهندسی عنوان کرد.

او به روابط عمومی اتاق تهران توضیح داد: درکشور‌های همسایه طرح‌های عمرانی بسیاری وجود دارد و بازار کار دنیا در همین منطقه خاورمیانه است؛ البته روابط سیاسی ما با برخی از این کشور‌های منطقه سرد است. اما با برخی از کشور‌های همجوار، زمینه همکاری وجود دارد که در این کشورها نیز نبود مراودات بانکی و عدم صدور ضمانتنامه‌ها به دلیل تحریم‌ها مشکل ایجاد کرده است. در واقع، صادرات خدمات فنی و مهندسی به میزان محدود انجام گرفته که این میزان تناسبی با پتانسیل و توانمندی شرکت‌های خدمات فنی و مهندسی ایران نداشته است.

 او افزود: در حوزه کشورهای آفریقایی هم پروژه به فراوانی وجود دارد و آنها از ما دعوت به همکاری ‌می‌کنند. بعضا توافق‌هایی نیز برای اجرای پروژه توسط شرکت‌های ایرانی صورت گرفته اما متاسفانه موفق به ارائه ضمانت‌نامه نشده‌ایم. برای مثال در کشور الجزایر، یکی از شرکت‌های ایرانی در مناقصه ساخت تصفیه‌خانه آب برنده شد؛ اما نتوانست ضمانت‌نامه حسن انجام کار ارائه کند و کار را از دست داد. اگر این مشکلات وجود نداشته باشد، بازار کار برای ایرانی‌ها در طرح‌های مختلف عمرانی نظیر سدسازی، راه‌سازی و ساختمان‌سازی فراوان است.

امیرزاده با اشاره به اینکه پیش از این، برخی بانک‌های بین‌المللی، عاملیت بانک‌های ایرانی را پذیرفته بودند و صدور ضمانت‌نامه‌ها از این طریق انجام ‌می‌گرفت؛ عنوان کرد که به دلیل قطع همکاری سوییفت با ایران، همکاری بانک‌های بین‌المللی با بانک‌های ایرانی نیز قطع شد. او ادامه داد: نوسان نرخ ارز اگرچه ‌می‌تواند در مراودات ایران و دیگر کشور‌ها در صدور خدمات فنی و مهندسی اثرگذار باشد؛ اما پیش از آن باید ضمانت‌نامه صادر شده و کار انجام شود. پس از این مرحله، مشکلات ناشی از نوسان نرخ ارز، نقل و انتقال پول و کالا و خرید برخی قطعات از بازارهای جهانی ظاهر خواهد شد.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران سپس با اشاره به جایگاه فعالان ایرانی حوزه خدمات فنی و مهندسی در عراق و سوریه گفت: شرایط کار در کشور‌هایی نظیر عراق و سوریه که روابط سیاسی بهتری با ایران دارند، مساعدتر است. اما هنوز اقدامات جدی در سوریه آغاز نشده. در عراق هم یک سری مشکلات وجود دارد که به دنبال رفع آن هستیم. پس از ظهور داعش مشکلات زیادی پدید آمد و شرکت‌های ایرانی ناگزیر شدند، کارشان را تعطیل کنند و در این میان ماشین‌آلات آنها آسیب جدی دید و با تاخیر‌هایی در پرداخت‌ها مواجه شدند. اکنون دولت عراق باید بپذیرد که این تاخیرها را جبران کند.