صنعت برق در گذر زمان
صنعت برق ایران پس از سال 1357 به دلایل متعدد شاهد رشد فزایندهای بوده است. اقبال عمومی رتبههای برتر کنکور به رشته برق، احتیاج کشور به برق و سرمایه گذاریهای گوناگون در این رشته و وابستگی کلیه صنعت به انرژی، همگی باعث توجه و گسترش صنعت برق در کشور شد.
اگر به دستاوردهای این رشته در سطح کشور نگاهی بیندازیم، خواهیم دید در زیر گروههای مختلف صنعت برق، پیشرفت قابل ملاحضهای صورت گرفته است. در بسیاری از تولیدات، سطح تولید چه از نظر تولید محصول و چه از نظر کیفیت به درجهای رسیده که توان صادرات آن وجود دارد و خریدارانی در خارج از مرزها، علاقمند تصاحب آن کالای خاص هستند.
هر چند که ایران در برخی از رشتههای کالایی در صنعت برق وارد کننده است، اما دلیلش ناتوانی در تولید یا ساخت آن مورد خاص نیست؛ بلکه تعداد محدود مصرف، تولید آن قطعه خاص را غیر تجاری میکند و تولید آن توجیه اقتصادی ندارد. اگر بخواهیم در این تولیدات هم پیشرفتی داشته باشیم، باید بازار مصرف آن را افزایش دهیم. در واقع باید شاهد افزایش سطح بازار و گستردگی بازار فروش و عرضه باشیم.
صنعت تولید تابلو در حال حاضر با 3/1 حجم تولید کارخانههای خود برای مصارف داخلی کفایت کرده و برای بهرمندی از کل توان تولید باید بازارهای جدیدی ایجاد کنیم. در وضعیت کنونی که جامعه کاری و تولیدی با نوعی رکود و نبود کار مواجه است، باید از صنعت دفاع کرد. دفاع از صنعت 2 راه دارد؛ نخست در اختیار قرار ندادن ظرفیت داخلی (از واردات کالاهای تولید داخل جلوگیری شود) و دوم آماده شدن برای افزایش سطح بازار مصرف یا به تعبیری ورود به بخش صادراتی.
دفاع از صنعت به معنای ایجاد تعرفههای معین زمان دار است. معتقدم در صورت اجرای کامل و درست مفهوم «دفاع از صنعت» نه تنها تولید کننده داخلی مجبور به بهینه سازی و افزایش راندمان تولید و مصرف میشود، بلکه با افزایش بهره وری امکان حضور بین المللی نیز افزایش مییابد. البته باید به این نکته نیز اشاره کنم چنانچه حمایت از یک صنعت بیحد باشد، آن صنعت تا ابد تقاضای حمایت از دولت را خواهد داشت؛ در حالی که این برخلاف نام صنعت است.
صنعت یعنی شروع از یک نقطه و حرکت با حمایت، تکامل و جداشدن از چتر حمایتی. اگر صنعتی با گذشت یک زمان بی حد و انتها همیشه منتظر حمایت دولتی باشد، نباید عنوان صنعت را یدک بکشد. صنعت پس از بلوغ باید در مشارکتهای اجتماعی سهیم بوده و سهم خود را به دولت با مالیات پرداخت کند. حمایت باید از کانال تشکلها هدایت شده و میزان تعرفهها، زمان تنفس برای جان گرفتن صنعت و زمان بلوغ صنعت نیز باید مشخص شود. اگر صنعتی نتوانست فاکتورهای مورد نظر را در بازههای زمانی معین به مرحله عملیاتی برساند باید از حمایت دولتی محروم شود. هر خدمت، صنعت و تکنولوژی در زمان خود نسبت به نوع مشابه، صنعت مشابه یا کالای تولیدی موجود در بازار یک مزیت دارد. مزیت یعنی برگ برنده یک کالا یا خدمت در مقابل دیگری و هر کالا یا خدماتی که بتواند مزیت بهتری ایجاد یا کسب کند، احتمال حضور گسترده تر وبه دنبال آن زمان بیشتری در بازار فروش خواهد داشت. همچنین هرگونه خدمت یا تولیدی که نتواند مزیتی نسبی ایجاد کند، محکوم به حذف از بازار خواهد بود. حال آنکه حتی اگر جامعه مجبور به مصرف باشد در اولین فرصت که امکان جایگزینی داشته باشد این کار توسط مصرف کننده انجام خواهد شد. هر کار در ابتدا از مرحله جنینی شروع و پس از گذشت زمان معقولی که خود برحسب نوع کار میتواند دارای زمانی خاص باشد به رشد و بلوغ برسد و پس از آن خود با پرداخت مالیات حامی دولت خواهد بود.
در مرحله ورود به بازارهای صادراتی باید به فاکتورهای کیفیت، کمیت، بهای تمام شده، انرژی مصرف شده و ... دقت شود تا بتوان در بازارهای صادراتی و در مقابل رقبای صنعتی حاضر شد و رقابت کرد.
یکی از مشکلات دیگری که صادرکننده و کالاهای صادراتی ما را تهدید میکند، نبود حمایت سیاسی در خارج از مرزهای کشور است. بارها مشاهده شده بازرگان یا پیمانکار و صنعتگران ما در خارج از کشور در مناقصه و پروژه کاری برنده شده، اما بر اثر فشار کشور ثالث، کار از برنده مناقصه که ایرانی بوده به رقیب واگذار شده است. به عنوان مثال یکی از رقبای ما در بازار عراق، کشور ترکیه است. جالب است بدانید ترکیه در ۲۲ شهر عراق رایزن اقتصادی دارد در حالی که کل تعداد رایزنان ایرانی مستقر در دیگر کشورها به ۵ تا ۶ نفر نمیرسد.
در صادرت باید به این موضوع یعنی «مزیت» به درستی اشراف داشته باشیم. مزیت افزایش صادرات در کشور ما یعنی حرکت چرخ های صنعت در داخل کشور و مزیت گرفتن پروژه در خارج کشور استفاده از کالای تولیدی داخلی است. بارها دیده شده پیمانکاران ایرانی جهت تهیه ملزومات کاری خود و قطعات مصرفی در خارج کشور از کشورهای همسایه استفاده کرده اند و نتوانسته اند از محصولات تولیدی داخلی به دلایلی اعم از فشار سیاسی و یا عدم مقبولیت کالا و یا برند خاص در کشور مقصد بهره مند شوند.
صادرات درصنعت تولید تابلو برق یک امر مهم، واجب و اساسی است. صادرات ضرورت است نه یک کار فانتزی زیرا ظرفیت های بسیاری در این صنعت وجود دارد و قسمت اعظم این ظرفیت هم متاسفانه خالی است. برای بهره مندی از این واقعیت عیان حتما باید چرخ صادرات هم در این صنعت به حرکت در بیاید.